مومن کسی است که برنامه ی زندگی خود را از قرآن و روایات برگرفته است و به آن عمل می کند و همیشه در برابر امر الهی تسلیم است.
برخی ازویژگی های مومن:
- مومن از دیدگاه قرآن:
1. اهمیت دادن به نماز است؛
الف.مؤمن اهل اقامه نماز است. «الذین یقیمون الصلوة» »( سوره بقره، آیه،2)
ب. نسبت به نمازهایش مراقبت دارد. «و الذین هم على صلواتهم یحافظون»(سوره مؤمنون، آیه ،9)
2.خشوع وخضوع در برابر پروردگار
« مردم مؤمن کسانى هستند که چون یاد خدا شود ، از جلال و بزرگى حق دلشان
ترسان و لرزان گردد و چون آیات الهى را بشنوند بر ایمانشان افزوده گشته و
در هر کارى بر خداى خویش تکیه کنند . نماز را با حضور قلب به پا دارند و از
آنچه روزى آنان شده انفاق نمایند . به راستى چنین مردمى اهل ایمانند و
مصداق حقیقى مؤمن ، و اینان نزد خداوند از مرتبه ى بلند و آمرزش و رحمت و
روزى نیکو برخوردارند .»( انفال :2 ـ 4 )
3. تقوی؛ (انفاق،29)
4. هجرت، جهاد و شهادت؛ (آلعمران،195)...
5. توبه و استغفار؛ (تحریم،8)
6. انفاق و بخشش؛ (بقره،271)
7. دادن قرض الحسنه؛ (تغابن،17)
8. دوری از گناه و آلودگی؛ (نسأ،31)
- مومن از دیدگاه روایات:
امام رضا ( علیه السلام ) فرمود: « شِیعَتُنا الْمُسَلِّمُونَ لِأمْرِنا
الْآخِذُونَ بِقَولِنا، الْمُخالِفُونَ لِأعْدائِنا فَمَنْ لَمْ یَکنْ
کذالِک فَلَیْسَ مِنّا---شیعیان ما کسانی هستند که در برابر «امر» ما تسلیم
اند به «قول» ما گردن می نهند و با دشمنان ما مخالف هستند، پس کسی که این
چنین نباشد، او از ما نیست») وسائل الشیعه، ج 18، ص 83(
سه ویژگی برجسته مومن:
1.«لایکـون المـومـن مـومنـا حتـى تکـون فیه ثلاث خصـال:1ـ سنه من ربه. 2ـ وسنه من نبیه.
3ـ و سنه من ولیه. فـاما السنه مـن ربه فکتمان سـره. و امـا السنه من نبیه
فمـداراه الناس . و امـا السنه مـن ولیه فـاصبـر فـى البـاسـاء و
الضـراء---مـومـن , مـومـن واقعى نیست, مگـر آن که سه خصلت در او
بـاشــد:سنتـى از پـروردگـارش و سنتـى از پیـامبـرش و سنتـى از امـامـش.
اما سنت پروردگارش , پـوشاندن راز خود است, اما سنت پیغمبرش , مدارا و نرم
رفتارى با مردم است, اما سنت امامـش صبر کردن در زمان تنگدستـى و پریشان
حالى است.» ( اصـول کـافـى, ج 3,ص 339 و تحف العقـــول, ص 442)
2.حضرت رضا (علیه السلام) فرمود :« خویشتندار باشید و به پاکدامنى روى
آورید ، از کوشش در راه حق بازنایستید ، امانت مردم را به مردم بازگردانید ،
راستگو باشید ، و با همسایگان خوش رفتارى کنید ، اینها برنامه هایى است که
رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) به خاطر آن مبعوث به رسالت شد .
در قبیله ى خود نماز بخوانید تا الگوى آنان شوید ، به اقوام رسیدگى کنید ،
از مریض عیادت نمایید ، از تشییع جنازه غفلت نورزید ، براى ما در میان مردم
آبرو باشید ، از این که با دیدن شما نسبت به ما بدبین شوند بپرهیزید ، ما
را در جامعه با عمل خود محبوب جلوه دهید و از این که با دیدن شما با ما
دشمن شوند دورى کنید ، عشق و علاقه ى جامعه را متوجه ما سازید و نارواییها
را از ما دفع کنید . آنچه خوبى درباره ى ما بگویند اهل آنیم و هر چه بدى
نقل نمایند از آن مبرّا و پاک هستیم . شکر مخصوص خداى جهانیان است
»(بحارالانوار : 87 / 348 )
3.امام صادق (ع) به ابن جندب می فرماید: «مومنان کسانی اند که خوف الهی در دل دارند»
4.به امام صادق علیه السلام عرض شد، نشانه های مومن چیست؟ فرمودند:« چهار
چیز است، 1-خواب او مانند خواب غریق 2-غذا خوردنش مانند آدم بیمار 3-گریه
او مانند گریه شخص مادر مرده 4-نشستن او مانند نشستن مردم هراسان است که از
جای خود می جهند.
5. امام حسن عسکری علیه السلام : پنج چیز از علامت های انسان مومن است : 1-
پنجاه و یک رکعت نماز در طول شبانه روز (هفده رکعت نماز واجب و سی و چهار
رکعت نماز مستحب)2- انگشتر در دست راست کردن 3- بر روی خاک سجده کردن 4-
بسم الله الرحمن الرحیم نماز رابلندگفتن 5- زیـــــارت
اربـــــعــــــیـــــن ســــیــــد الــشــهـــداء علیه السلام
6.امام باقر (ع):«به خدا سوگند٬ شیعه ما نیست مگر آن کس که از خدای پروا
کند و از وی فرمان برد٬ و اینان شناخته نمی شوند مگر به تواضع٬ خشوع٬ ادای
امانت٬ زیادی یاد خدا٬ روزه٬ نماز٬ نیکی به پدر و مادر و رسیدگی به
همسایگان مستمند٬ زمین گیر٬ و بدهکاران و یتیمان٬ و نیز راستگویی در سخن٬
تلاوت قرآن و باز داشتن زبان از مردم جز نیکی.» ( تحف العقول، ٣٣٨)
7.امام باقر ( علیه السّلام )می فرمایند:نصیحت و خیر خواهی مومن٬ بر مومن واجب است.
(اصول کافی،ج٢،ص٢٢٠)
8.امام باقر (ع) می فرمایند: «یَجِبُ لِلمُومنِ عَلَی المُومنِ اَن یَستُرَ
علیهِ سبعینَ کبیرةً ---بر هر موٴمنی واجب است٬ هفتاد گناه کبیره را در
برادر مومن خود بپوشاند.»( اصول کافی٬ج٢،ص٢٠٧ ٬حدیث٨)
در نتیجه رعایت و به کار گیری توصیه ها ی فردی و اجتماعی، که در قرآن
وروایات معصومین (علیه السلام ) آمده است ؛برای مومن لازم و واجب است. و
اجبات فقهی موجود در این دو منبع به صورت چکیده در رساله ها ی عملی مراجع
عظام تقلید آمده است که هر انسان مومن وظیفه دارد با مراجعه به رساله ی
عملی مرجع تقلید خود از واجبات الهی آگاه گشته و به آن عمل کند .